เป็นศิษย์.. (ควร) คิดล้างครู The Secret Diver

น้องๆที่มีเรียนดำน้ำส่วนใหญ่คิดว่า ครูจะดำน้ำได้ลึกกว่า ดำได้อึดกว่า ดำได้เร็วกว่า ดำได้นานกว่า ดำได้ดีกว่า ใช้อุปกรณ์ได้แบบเทพ ซ่อมเรคกูเรเตอร์ได้เอง รู้จักทุกไดฟ์ไซต์ทั่วโลก ดำน้ำมาแล้วร้อยเอ็ดเจ็ดย่านน้ำจนทะเลทะลุ แก้ปัญหาในทะเลแทบได้ทุกอย่าง..

เอาเป็นว่า รวมๆแล้ว ครูมักถูกมองว่ามีความเก่งกาจกว่าคนปรกติ..

จริงๆแล้วไม่ใช่หรอกครับ..

ครู ก็เหมือน coach หรือครูฝึกคนนึงเท่านั้นแหละ ความรับผิดชอบหลักของครู คือ การปลูกฝังวิธีการดำน้ำ และสร้างความปลอดภัยในการดำน้ำด้วยรูปแบบที่ดีที่สุดที่ตัวเองรู้ ได้รับการสอน ผ่านการปลูกฝัง หรือมีประสบการณ์มา เท่านั้น ..เท่านั้นจริงๆ

เคยมีโอกาสได้เห็นนักเรียนหลายคน พยายามแสวงหาความสมบูรณ์แบบให้ตัวเอง จากครูคนหนึ่งคนเดียว บอกได้เลยครับ ‘ ไม่มีทาง ’ เพราะครูคนเดียวก็ไม่ได้สามารถรู้หรือเก่งไปทุกอย่าง (รวมถึงตัวผู้เขียนเอง)

นักฟุตบอลคนนึง ยังต้องมี coach ตั้งหลายคน ทำหน้าที่แยกกันไป ตั้งแต่ดูแลสุขภาพ อาหารการกิน การเตะลูกแบบต่างๆ ลูกตั้งเตะ ลูกวอลเล่ย์ การยิงประตู การเลี้ยงบอล การสร้างความอึด การสร้างความฟิต ...

ส่วนตัวผมเอง นอกจากชอบหาเรื่องเรียนไปเรื่อยๆแล้ว ก็ยังแนะนำและสนับสนุนน้องๆทุกคนว่า ถ้าเรียนกับครูท่านนึงไปแล้ว ลองไปต่ออีกหลักสูตรนึง (หรือเรียนเสริม)จากครูอีกหลายๆคนในหลักสูตร หรือสถาบันอื่นๆดูสิ เป็นเรื่องดีออก ได้ความรู้ใหม่เพิ่มด้วย

ครูคนนึง ก็เป็นแค่ diver คนนึงที่ดำน้ำมาด้วยประสบการณ์ระดับนึง และเลือกตัดสินใจเลือกเรียนครูเพื่อจะออกมาสอน จึงเข้ารับการฝึก และสามารถผ่านการทดสอบ จนได้รับการรับรองระดับหนึ่ง จาก Dive Agency ใดๆก็แล้วแต่..

การทำให้นักเรียนมีความไว้วางใจได้ เกิดจากการวางแผนการสอน การบริหาร การจัดการ และที่สำคัญ การจัดระบบ รูปแบบ การเรียน ก่อนการสอน ระหว่างการสอน ระหว่างการสอบ และหลังจากการสอบ ให้สมเหตสมผล

ครูมีหน้าที่ให้ความรู้ในสิ่งที่เค้าอยากได้ จูงเค้าไปในจุดหมายที่เค้าต้องการ ไม่ว่าจุดหมายนั้น คือความสนุก หรือความรู้ หรือแค่ประสบการณ์แปลกใหม่ใต้ทะเล

ครูหลายท่านทราบดี ว่าการสอนทำให้พลาดโอกาสการฝึกซ้อม ในทางกลับกัน การมีทริป ออกทะเลบ่อยหรือซ้อมบ่อย ก็ทำให้ครูพลาดโอกาสการเรียนรู้เพิ่มเติมจากการสอน หรือการฝึกด้วยตัวเองเช่นกัน โอกาสเหล่านี้มีเพื่อที่จะทำให้เราเป็นครูที่ดีขึ้น (ก็บางครั้งแทบไม่มีเวลาสอน ทบทวน หรือฝึกตามรูปแบบที่ตัวเองเรียนมา)

คล้ายๆกับอาจารย์มหาวิทยาลัยน่ะครับ ถ้าสอนเยอะไป ก็ไม่มีเวลาทำวิจัย ความรู้ใหม่ก็ไม่เกิด ..ถ้าเลือกทำแต่ทำงานวิจัยอยู่ห้องแลป ไม่มีเวลาเอาใจใส่พัฒนารูปแบบการเรียนการสอน นิสิตก็เบื่อสิ พูดไปปิ้งแผ่นใสสไสด์เก่าๆ คำพูดเดิมๆน่าเบื่อๆไป ใครจะอยากเรียน ใครจะอยากฟัง

ครูที่ได้รับความเคารพนับถือมากที่สุด จึงเป็นครูผู้ที่สามารถเชื่อมโยงเส้นทางที่เต็มไปด้วย ‘อุปสรรค และความยุ่งเหยิง’ของความเป็นมืออาชีพ ตั้งแต่ การประสานทีมงาน ห้องเรียน สระ ทะเล เรือ การศึกษาหาความรู้ใหม่ๆ และหรือ การขายสินค้า หรือแนะนำอุปกรณ์..

เพราะเมื่อมีหมวกหลายใบ ไม่ใช่ว่าความเป็นครูมันหายไป แต่ ‘ นิเวศน์สภาพ ’ ของความเป็นนักดำน้ำ หรือครูที่มีประสบการณ์ มันอาจจะเปลี่ยนแปลงไปโดยสิ้นเชิง

ในมุมของครู ที่มีบริบทของ นักดำน้ำคนนึงแทรกอยู่ลึกๆ การเรียนรู้มันไม่มีวันจบ ทว่า ไม่ใช่ครูสอนดำน้ำทุกท่านจะมีเวลาพอนิครับ

วันๆนึงถ้าไม่สอน ก็ต้องพานักเรียนไปสอบ วิ่งกลับมาทำเอกสารอีก จะเอาเวลาที่ไหนมาซ้อมลงลึก ฝึกซ่อมอุปกรณ์ ล้างอุปกรณ์ สอนอีกสารพัดหลักสูตรที่แข่งกันงอกเงยออกมา (ซึ่งตัวเองอาจจะยังไม่คุ้นเคย)

บทความนี้ เขียนให้สำหรับน้องๆที่กำลังเรียนครูอยู่ และกำลังจะเป็นครูใหม่ในเร็ววัน

อยากให้มองว่า ครูที่ดี ส่วนหนึ่ง เป็นเสมือนนักดำน้ำเบื้องหลัง (Secret Diver) ให้กับน้องๆนักเรียน เพื่อนๆ ที่กำลังจะเป็นนักดำน้ำมือใหม่..

Secret Diver คนนี้ ในมุมเล็กๆมุมหนึ่ง อยากให้มีหน้าที่ ‘แอบบอก แอบสอน แอบแนะนำ แอบทำให้ดู’ ในสิ่งที่คนอื่นหรือตัวเองผ่านมาแล้ว เสริมควบคู่ไปกับรูปแบบการสอน (teaching pattern) ที่เราเรียนมาอีกที หรือได้ทำมาแล้ว ด้วยประสบการณ์ของความเป็นนักดำน้ำ ด้วยประสบการณ์ชีวิต ด้วยการฝึกฝนสู่เป้าหมายที่เหมือนกัน แต่รูปแบบที่อาจจะแตกต่างกัน

พอน้องๆนักดำน้ำ จบออกไปแล้ว ครูใหม่ทุกท่านควรมุ่งหวังว่า นักดำน้ำจบใหม่ไปจากเราทุกคน ต้องเดินแซงหน้าตัวครูเองให้ได้ สนับสนุนให้เค้าดำน้ำเก่งกว่าเราให้ได้ ให้เค้าพึ่งตัวเองได้ และเป็นที่พึ่งให้คนอื่นได้

เพราะถึงวันนั้นแล้ว เราก็จะเป็นแค่ coach แก่ๆ คนนึง.. ที่มีหน้าที่นั่งให้กำลังใจ สอน หรือตะโกนแนะนำข้างสนามเท่านั้น จะไปวิ่งแข่งยิงประตู หรือออกทริปแข่งกับใครเค้าได้เล่า

...

ฝรั่งส่วนใหญ่ พอเรียนดำน้ำจบแล้ว เค้าก็ไปดำของเค้าเอง ฝึกหาประสบการณ์เของเค้าเอง

ถ้าใครจะมาดำน้ำเที่ยวเล่นกับเรา จึงไม่ควรจะมา เพราะเกรงใจเรา หรือ เพราะเราไปทำให้เค้าเกรงใจ

ถ้าเค้าอยากจะมา ควรเป็นเพราะ ‘ทางเลือก หรือ วิถีของเรา’ มันทำให้เค้า ‘มั่นใจ’

ดีกว่ามั้ยครับ?

...

เป็นครู ไม่ยากครับ ขยันหน่อย ถึกหน่อย เดี๋ยวก็ทำได้

แต่ความเป็นครู หรือความเป็นผู้นำ ไม่ใช่อยู่ที่บัตร หรือ License ที่ถือ

เพราะมันอยู่ที่การสร้างเส้นทาง (pathway) และ แบบอย่าง (role model) ที่ทำให้คนอื่นพร้อมจะเลือกเดินตาม

นั่นคือก้าวแรกสู่ .. ความเป็นครู และผู้ให้ ที่แท้จริงครับ

The Author is Adjunct Professor of Commercial Laws and Management, University of Canterbury.

Consultant to Ministry of Finance and Fiscal Policy (ที่ปรึกษาประเภท ก. ประเภท การท่องเที่ยวและการกีฬา)