ปล่อยใจ.. ลอยไปในถ้ำ
การดำน้ำในถ้ำ เป็นรูปแบบการผจญภัยที่น่าสนุกสนานตื่นเต้นเร้าอารมณ์นักดำน้ำได้อีกแบบครับ สมัยก่อนการดำน้ำในถ้ำจะทำกันเฉพาะนักดำน้ำแบบ technical dive เท่านั้น ปัจจุบันหลายสถาบันได้มีการฝึกสอนการดำน้ำในถ้าเพื่อการสันทนาการแล้ว ถึงแม้ส่วนใหญ่การดำน้ำในถ้ำจะเป็นกิจกรรมที่อยู่ในกลุ่มของนักดำน้ำชาวต่างชาติไม่กี่สิบคนที่ชอบฝึกฝนกีฬาดำน้ำแบบ extreme แต่ปัจจุบันก็มีนักดำน้ำไทยหลายคนได้ไปลองประสบการณการดำน้ำในถ้ำแล้ว รวมถึงตัวผู้เขียนเองครับ
เกาะหัง จังหวัดกระบี่
การดำน้ำในถ้ำสำหรับนักดำน้ำทั่วไปเมื่อไม่กี่ปีก่อนแทบจะเป็นไปไม่ได้เลยครับ เนื่องจากขาดการพัฒนาอุปกรณ์ที่ดี และขาดการสำรวจแหล่งดำน้ำหรือ dive site ที่เข้าถึงได้และปลอดภัย ส่วนใหญ่อุปกรณ์การดำน้ำสำคัญสำหรับการดำน้ำในถ้ำมีหลายแบบ ที่นิยมใช้ในปัจจุบันคือพวกดำแท๊งคู่หรือที่เราเรียกว่า side-mount ซึ่งต้องสามารถถอดออกได้ง่ายในกรณีต้องผ่านที่แคบ นักดำน้ำที่จริงจังกับการดำน้ำในถ้ำยังต้องทำความฝึกฝนการดำน้ำโดยใช้ rebreather ซึ่งก็คือการดำน้ำแบบการนำเอาอากาศหรืออ๊อกซิเจนมาหมุนเวียนใช้ใหม่ ซึ่งเราเรียกว่าระบบปิด แตกต่างจากการดำน้ำโดยทั่วไป สามารถทำให้เราดำน้ำได้นานขึ้น และลดการสะสมของก๊าซหรือฟองอากาศในร่างกายครับ นักดำน้ำบางคนก็นำการดำน้ำแบบที่ใช้ trimix มาใช้ด้วย ซึ่งก็คือการผสมก๊าซสามชนิดเข้าในถังอากาศ (อ๊อกซิเจน ฮีเลียม และไนโตรเจน) โดยเพิ่มส่วนผสมของก๊าซฮีเลียมเข้าไปแทนที่ไนโตรเจน ทำให้ดำน้ำได้ลึกขึ้น ลดโอกาสการเกิดโรคที่เกิดจากก๊าซที่สะสมในร่างกายเราเมื่อเราดำน้ำลึกมาก
ทั้งหมดนี้อาจจะฟังดูยาก แต่จริงๆก็ไม่ได้ยากไปซะทั้งหมด เพราะเมืองไทยมีถ้ำให้ดำหลายแบบ ความเข้าใจผิดของนักดำน้ำสมัยก่อน(และสมัยนี้) คือการดำน้ำในถ้ำต้องดำให้ลึกและต้องดำให้นานเท่านั้น จริงๆแล้วไม่ใช่เลยครับ
การดำน้ำในถ้ำแบ่งลักษณะของแหล่งดำน้ำออกเป็น 3แบบ คือ 1. ก้นอ่างกะทะที่ต่อเนื่องกับแหล่งน้ำเปิด 2.ถ้ำชั้นกลางที่ต่อเนื่องกับก้นอ่างกะทะ มีลักษณะเป็นห้องขนาดกลางถึงใหญ่ และ 3. โพรงถ้ำที่ลึกลงไปที่เชื่อมกับถ้ำชั้นกลางนั้น(ลักษณะระบบถ้ำแบบนี้ ความลึกและโพรงจะคาดเดายากมาก) การดำน้ำในถ้ำยังสามารถเลือกได้ว่าจะดำในทะเล หรือดำในทะเลสาป การดำในแต่ละแบบก็ไล่ไปจากยากไปหาง่ายครับ เมืองไทยมีอุทยานแห่งชาติ(และป่า)หลายแห่งที่เคยมีอุโมงค์หรือถ้ำหินปูนตามธรรมชาติแล้วภายหลังเกิดกลายเป็นถ้ำใต้น้ำหรือใต้ทะเล ด้วยกระแสน้ำขึ้นน้ำลงเข้าไปท่วมพื้นที่ตามฤดูกาล หรือการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิประเทศที่เกิดจากการสร้างเขื่อน สถานที่ที่ชาวต่างชาติไปดำกันบ่อยถ้ำสระเขียว และถ้ำสองห้อง ซึ่งเป็นถ้ำน้ำจืดในทะเลสาปในเขตจังหวัดจากกระบี่ ทั้งสองถ้ำนี้ค่อนข้างลึก (ตั้งแต่ 40 ถึง 198เมตร) และมีระยะทางการดำน้ำค่อนข้างไกลได้หลายร้อยเมตรและมีลักษณะบางช่วงเป็นอุโมงค์จมลึกลงไปอีกหลายสิบเมตร สำหรับอุทยานแห่งชาติเขาสกก็มีถ้ำให้ดำนะครับ แต่ปัจจุบันอยู่ในขั้นตอนการสำรวจและห้ามดำน้ำครับ
สำหรับการดำน้ำในถ้ำแบบสันทนาการ (recreational cave diving) นักดำน้ำอาจะไม่ต้องดิ้นรนไปดำน้ำแบบนักสำรวจให้ชีวิตมันยากเกินไปอย่างที่เล่าให้ฟังข้างต้นก็ได้ครับ แค่ไปที่เกาะพีพี หรือเกาะแก่งต่างๆสารพัดเกาะในเขตอ่าวนาง หรือแม้แต่แถวอ่าวลึกที่พังงา เราก็มีถ้ำง่ายๆให้ดำได้แล้ว ทั้งถ้ำแบบที่อยู่ในทะเลและแบบน้ำจืด ความลึกก็ไม่กี่เมตร ระยะทางไม่กี่สิบเมตร ตัวโพรงถ้ำก็เป็นแบบอ่างกะทะต่อเนื่องหรือเป็นห้องขนาดกลางเป็นส่วนใหญ่ หลายถ้ำมีทางเข้าออกได้ทั้งสองทาง แสงพอเข้าถึงได้เล็กน้อยบางจุด ขนาดของถ้ำก็ไม่แคบมาก (5-8เมตร) ดำแล้วได้อารมณ์ตื่นเต้นเร้าใจเหมือนกัน น้ำใสแจ๋วไม่มีกระแส มองเห็นได้ไกลหลายสิบเมตร(หลังจากว่ายเข้าไปในถ้ำ) ระหว่างที่ดำน้ำไปก็สามารถมองเห็นสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลที่แอบซ่อนอยู่ได้เหมือนกัน บางทีก็เห็นปลาฝูงที่โดนแสงตกกระทบจากไฟฉายส่วนงามอะร้าอร่าม ดำไปว่ายไปเห็นการฟอร์มตัวแปลกตาของหินปูน หินงอกหินย้อยในถ้ำแปลกตาดีเหมือนกัน แล้วการดำน้ำแบบนี้เราก็ไม่ต้องไปดำนานมากเกินไป อุปกรณ์สำหรับการดำแบบนี้ก็ไม่ต้องใช้อะไรพิเศษ เอาไปอากาศถังเดียวก็เกินพอ แค่พอสนุกสนานและได้ประสบการณ์ก็พอแล้วครับ
สิ่งที่นักดำน้ำต้องเตรียมตัวในการดำน้ำในถ้ำไม่ว่าจะที่ไหน คือ ไฟฉายครับ ระบบที่ไฟใช้ต้องมีไฟสำรองและมีความสว่างมากกว่าปรกติ (แนะนำที่ 20,000 lumens) การกำหนดการทำงานเป็นทีม การใช้ safety line ในแต่ละความลึกและระยะทาง และให้ดำตามเส้นทางที่กำหนดเท่านั้น ทักษะที่จะเป็นมากสำหรับนักดำน้ำถ้าคิดจะดำในถ้า คือ การควบคุมการจมลอยหรือ buoyancy ซึ่งต้องทำได้ดีมาก และมีการวางแผนการกำหนดการจมลอยที่ระยะเวลาต่างๆอย่างดี เพราะเมื่อเราดำน้ำไประหว่าง dive ตัวเราจะค่อยๆลอยขึ้นเนื่องจากอากาศลดลง ซึ่งกรณีปรกติคงจะไม่มีปัญหาถ้าเราไม่มีอุปสรรคที่ผิวน้ำแบบทะเลเปิดทั่วไป (แบบที่เรานึกจะลอยขึ้นที่ไหนก็ได้) การดำในถ้าจึงต้องมีการวางแผนเรื่องน้ำหนักหรือ weight planning ที่ดี เพราะเราคงไม่อยากดำลอยไปชนผนังถ้ำโดยไม่รู้ตัว การวางแผนทั้งหมดรวมถึงอุปกรณ์ทั้งหมดของเรา ประเภทของแท๊งก์ และตะกั่วที่ใช้นะครับ อีกเรื่องของทักษะที่สำคัญก็คือการเตะฟิน ปรกติการดำถ้ำเราจะใช้การเตะแบบ frog kick เพราะการเตะฟินแบบนี้ทำให้ตัวเราเคลื่อนไปข้างหน้าได้ตรงกว่า เร็วกว่า และประหยัดพื้นที่มากกว่าการเตะแบบ flutter ที่ถ้ามีจังหวะการเตะไม่เท่ากันสำหรับขาแต่ละข้าง ตัวเราก็อาจจะเอียงไปเอียงมา ไม่เหมาะกับการดำน้ำในที่แคบครับ
การดำน้ำในถ้ำจะว่าไปก็ต้องใจแข็งนิดนึงนะครับ แต่ถ้าเรากล้าหลับตาดำน้ำได้ในทะเลได้ ก็คงไม่ยากที่จะลองดำน้ำในถ้ำ ไม่ต้องไปดำอะไรที่ยากมาเหมือนที่ฝรั่งเค้าดำแบบลึกมากไกลมากหรอกครับ นั่นเค้าเน้นความมันส์ส่วนตัว ผมว่าอาจจะไม่ปลอดภัย(และก็ไม่จำป็น)
ใครมีโอกาสไปลองดูนะครับ
